رژیم غذایی منطقه آبی: چگونه با تغذیهای مناسب عمر طولانیتری داشته باشیم؟
مقدمه
رژیم غذایی منطقه آبی یکی از سالمترین الگوهای تغذیه در جهان است که در مناطقی با بیشترین طول عمر استفاده میشود. شاید نام مستند نتفلیکس با عنوان «زندگی تا 100 سالگی: رازهای منطقه آبی» به گوشتان خورده باشد. در این مستند به بررسی مناطقی از جهان پرداخته میشود که ساکنان آنها نهتنها عمر طولانیتری دارند، بلکه از زندگی سالمتری نیز برخوردارند. این مناطق به دلیل رعایت سبک زندگی خاص، الگوهای غذایی سالم و رفتارهای اجتماعی مؤثر، توجه بسیاری از پژوهشگران را به خود جلب کردهاند.
رژیم غذایی منطقه آبی چیست؟
در این مستند، دان بوئتنر، پژوهشگر برجسته، همراه با تیم تحقیقاتی خود به این نتیجه رسیدند که 9 عادت اصلی با طول عمر بالای افراد در پنج منطقه خاص از جهان مرتبط است. این مناطق عبارتاند از:
-
ساردینیا در ایتالیا
-
اوکیناوا در ژاپن
-
ایکاریا در یونان
-
شبهجزیره نیکویا در کاستاریکا
-
لوما لیندا در کالیفرنیا
از میان این 9 عادت، سه مورد مربوط به الگوهای تغذیهای است که شالوده اصلی آنچه بهعنوان «رژیم غذایی منطقه آبی» میشناسیم را تشکیل میدهند.
اصول رژیم غذایی منطقه آبی
بررسی سه اصل تغذیهای مرتبط با «قدرت 9» نشان میدهد که رژیم غذایی منطقه آبی شباهت زیادی به رژیم مدیترانهای دارد. این رژیم که بر پایه مواد غذایی گیاهی است، شامل کربوهیدراتهای فراوان، قند پایین و پروتئینهایی مانند گوشت، لبنیات و ماهی است که تنها چند بار در هفته و به میزان متعادل (حدود 3 تا 4 اونس یا 85 تا 115 گرم) مصرف میشوند. حبوبات، بهویژه عدس، یکی از بخشهای اصلی این رژیم بوده و مصرف روزانه آن توصیه شده است. نوشیدنیهای مجاز شامل چای، قهوه، آب و مقدار متعادل شراب هستند.
با این حال، رژیم منطقه آبی فقط به انتخاب مواد غذایی خلاصه نمیشود؛ رفتارهای غذایی نیز نقش مهمی در این سبک زندگی دارند. از جمله:
-
قانون "هارا هاچی بو": این اصل از فرهنگ ژاپن پیشنهاد میکند که تنها تا زمانی که 80٪ احساس سیری دارید، غذا بخورید و از پرخوری پرهیز کنید.
-
زمانبندی وعدهها: صرف آخرین وعده غذایی در اواخر بعدازظهر یا اوایل شب به کاهش کلی کالری مصرفی کمک میکند.
برنامه غذایی رژیم منطقه آبی
این رژیم 95٪ بر پایه مواد گیاهی است و شامل سبزیجات تازه، میوهها و غلات کامل میشود. مواد غذایی اصلی در این رژیم عبارتاند از:
-
سبزیجات برگدار: مانند کیل، اسفناج، کولارد، برگ چغندر و شلغم.
-
حبوبات روزانه: مصرف روزانه حبوبات مانند عدس، نخود، لوبیا سفید و سویا بخش مهمی از این رژیم است.
-
آجیل: خوردن دو مشت آجیل در روز مانند بادام، بادام هندی، گردو و آجیل برزیلی توصیه میشود.
-
نانهای غلات کامل یا خمیرترش (سوردو): استفاده از نانهایی که از غلات کامل یا خمیر ترش تهیه شدهاند، بخش مهمی از رژیم است.
-
غذاهای کامل: تاکید بر مصرف مواد غذایی بهصورت کامل، بهجای فرآوریشده یا بخشی از آنها. برای مثال، مصرف شیر کامل، میوههای کامل، سبزیجات یا تخممرغ بهصورت کامل توصیه میشود. فرآوری مواد غذایی نیز باید به حداقل برسد و فقط شامل روشهایی مانند پخت ساده، آسیاب کردن یا تخمیر باشد.
پروتئین در رژیم غذایی منطقه آبی
رژیم غذایی منطقه آبی بهعنوان رژیمی با پروتئین متوسط شناخته میشود. در این رژیم، مصرف گوشت، لبنیات و ماهی در حد اعتدال مجاز است، اما بخش عمده پروتئین باید از منابع گیاهی تامین شود.
منابع پروتئین گیاهی مناسب
-
توفو: در ایران میتوان از سویا برای تهیه آن استفاده کرد.
-
حبوبات: مانند عدس، نخود، لوبیا قرمز، لوبیا سفید و انواع سویا.
-
آجیل: مانند گردو، بادام، بادام هندی و پسته.
-
نخود سبز: یک منبع غنی از پروتئین گیاهی.
پیشنهادهای غذایی بر پایه پروتئین در ایران
-
کتلت عدس: ترکیبی از عدس پخته، سیبزمینی و ادویهجات.
-
خورش لوبیا چیتی: یک غذای سنتی که میتوان با گوجهفرنگی و سبزیجات تازه تهیه کرد.
-
آش نخود: نوعی آش پرطرفدار که با حبوبات مختلف تهیه میشود.
-
کوکو سبزی با مغز گردو: ترکیبی از سبزیجات، تخممرغ و گردو.
-
سالاد کینوا و نخود: اگر کینوا در دسترس نیست، میتوانید از گندم یا بلغور استفاده کنید.
غلات در رژیم غذایی منطقه آبی
غلات بخش مهمی از این رژیم هستند، اما مصرف آنها محدود به غلات کامل است. غلات کامل شامل جو، جو دوسر، برنج قهوهای، ذرت و نانهای غلات کامل میشود. پردازش این غلات باید حداقل باشد.
نمونههایی از غلات مناسب
-
نانهای سنتی ایرانی: مانند نان سنگک و نان سبوسدار.
-
بلغور: بهویژه در تهیه آش و سوپ.
-
برنج قهوهای: جایگزینی سالم برای برنج سفید.
-
جو دوسر: برای تهیه سوپ جو یا فرنی.
-
ذرت: استفاده در غذاهایی مانند آش ذرت یا نان ذرت.
پیشنهادهای غذایی ایرانی بر پایه غلات
-
آش بلغور: یک غذای مقوی و سالم که حاوی سبزیجات و حبوبات است.
-
سوپ جو: یک غذای محبوب و ساده برای همه فصلها.
-
کوکو برنج با سبزیجات: از برنج قهوهای و سبزیجات تازه تهیه میشود.
-
خوراک ذرت و سبزیجات: یک غذای سبک و گیاهی.
-
فرنی جو دوسر: مناسب برای وعده صبحانه یا میانوعده.
غذاهایی که باید در رژیم غذایی منطقه آبی از آنها پرهیز کرد
رژیم غذایی منطقه آبی با مزایای سلامتبخش خود به پرهیز از برخی غذاهای مضر وابسته است. برای بهرهمندی از این رژیم، باید مصرف مواد غذایی با قند بالا، فرآوریشده و دارای چربیهای اشباع را به حداقل رساند یا کاملاً حذف کرد. این نوع غذاها معمولاً خوشطعم هستند، اما میتوانند منجر به پرخوری، افزایش وزن و ایجاد التهاب در بدن شوند و در نتیجه، خطر ابتلا به بیماریهای مزمن مانند دیابت، بیماریهای قلبی و سرطان را افزایش دهند—که با هدف داشتن عمر طولانی و سالم ناسازگار است.
مواد غذایی که باید از آنها اجتناب شود
-
غلات، نانها و شیرینیهای فرآوریشده: مانند بیسکوییت، کیک، نان سفید و دونات.
-
گوشتهای پرچرب: که حاوی مقادیر زیادی چربی اشباع هستند.
-
کره و روغنهای صنعتی: مانند روغنهای هیدروژنه یا روغنهای با فرآوری زیاد.
-
فستفودها و غذاهای آماده: شامل غذاهای منجمد و کنسروی با مواد افزودنی بالا.
-
تنقلات فرآوریشده: مانند چیپس، شکلاتهای صنعتی و بارهای پروتئینی غیرطبیعی.
-
نوشیدنیهای قندی: مانند نوشابهها و آبمیوههای صنعتی.
انتقاد از رژیم غذایی منطقه آبی
باید توجه داشت که ارتباط بین عادات غذایی و طول عمر همیشه به معنای علت و معلول نیست. مطالعاتی که به بررسی تاثیر "قدرت 9" مناطق آبی بر افزایش طول عمر پرداختهاند، محدود بوده و تنها سه مورد از این اصول به تغذیه مربوط است. الگوهای تغذیهای این رژیم پیچیده و متغیر هستند و نمیتوان طول عمر را بهطور کامل به رژیم غذایی نسبت داد. همچنین، در مطالعات مربوط به مناطق آبی، اطلاعات سن افراد عمدتاً از طریق خوداظهاری جمعآوری شده و تحلیلهای آماری انجامشده کاملاً دقیق و بینقص نبودهاند.
هرچند توصیههای معتبری در این رژیم وجود دارد، اما دریافت پروتئین بالا—بهویژه برای ورزشکاران—میتواند چالشبرانگیز باشد. با این حال، اگر این رژیم غذایی با فعالیت بدنی، خواب کافی، مراقبت از خود و کاهش استرس ترکیب شود، احتمالاً مزایای آن بر معایبش غلبه خواهد کرد.
در صحبتهایی که با "پدربزرگ جو" داشتم، او اشاره کرد که بسیاری از عادات این رژیم را در زندگی خود رعایت میکند، بهویژه مصرف مکرر میوهها، غلات کامل و سبزیجات تازه. علاوه بر این، او به حرکت روزانه، خواب کافی و گذراندن زمان با دوستان و خانواده پایبند است. البته، گاهی اوقات دیدهام که او برای ناهار شیرینی میخورد! به طور کلی، به نظر میرسد که او حدود 80 درصد از این عادات غذایی را در زندگی 94 ساله خود رعایت کرده است.
نویسنده مقاله خانم نیوکل گلدن